Johann Reuchlin

Johann Reuchlin, Holzschnitt (1516)

Dialäkt: Baseldütsch

Dr Johann Reuchlin (* 29. Jänner 1455 z Pforze; † 30. Juni 1522 z Stuegert), gräzisiert Kapnion, isch ä dütsche Humanischt und Glehrte gsi. Er het s Lehre vom Altgriechische und em Hebräische popularisiert.

Läbe

Dr Johann Reuchlin isch am 29. Jänner 1455 z Pforze im Schwarzwald uf d Wält cho. Si Vater get dört ä Boschde im Dominikanerchloschder gha. Er het an dr Chloschderschuel Latiinisch glehrt und 1470 für ä churzi Ziit z Friiburg im Briisgau an dr Universidät schdudiert. Er het dr Friedrich, dr dritt Sohn vom Markgraf vo Bade, begleitet, wo dä isch z Baris go schdudiere. Er het sälber bim Jean à Lapide (gschdorbe 1496) Griechisch afo schdudiere, und wo dä 1474 an d Universidät Basel grüeft worden isch, isch er mit em gange. Er het Griechisch au under em Andronicus Contoblacas gschdudiert und 1475 bim Johann Amerbach ä Latiinischs Wörterbuech, s Vocabularius Breviloquus, uusegä. 1477 het er dr Magister übercho und het afo klassischs Latiinisch underrichde.

Ä Widmig vom Reuchlin, drüber siis Familiewappe

Er isch denn zrugg noch Baris, won er under em Georg Hieronymus Griechisch gschdudiert het. 1478 het er z Orléans und denn z Poitiers Jura schdudiert und isch 1478 lizenziert worde. 1481 isch er noch Tübinge gange, s Johr druf het er dr Eberhard vo Wurttebärg as Übersetzer noch Italie begleitet, won er Glehrti an dr Platonische Akademii z Florenz kenneglehrt het. Zrugg z Schduddgard isch er as Mitgliid vom Hofgricht und Berooter vom Graf im württebärgische Dienschd bliibe. 1490 isch er widr noch Italie greist, won er mit em Expärte für d Kabbala em Pico della Mirandola zsämmedroffen und Fründ mit em Jakob Questenberg, em Sekretär vom Babschd, worden isch. 1492 isch er gadlet worde vom Kaiser Friedrich III. In däm Johr het er au afo Hebräisch lehre vom Kaiser siim jüdische Arzt, em Jakob ben Jehiel Loans. 1494 het er De Verbo Mirifico uusegä.

1496 isch dr Eberhard vo Württebärg gschdorbe und däm si Nochfolger isch vom Reuchlin siine Gegner beiiflusst worde. Er het Schduddgard verlo, won er än Iiladig vom Wormser Bischof, em Johann vo Dahlberg (1445-1503), übercho het und isch noch Heidelbärg zoge. 1498 isch er vom Kurfürscht Philipp noch Italie gschickt worde, und er het z Rom siini Hebräisch Kenntnis verbesseret, won er bim Obadja Sforno vo Cesena gschdudiert het und isch mit em Aldus Manutius z Venedig in Verbindig drätte.

Zrugg in Schduddgard het er as Apfokat und schwäbische Bundesrichder gschafft. 1520 isch er vor Chrieg und Pescht noch Ingolstadt gflüchdet und het alle si Besitz verlore. Er het Hebräisch und Griechisch Underricht gä. 1521 isch er noch Tübinge zoge. Im Luther si Chillereform het er abglähnt und isch, nochdäm er scho johrelang Konfrater bi de Auguschdiiner gsi isch, schliesslig Brieschder worde.

Dr Johann Reuchlin isch 30. Juni 1522 z Stuegert am Gäälfieber gschdorbe.

Familie

Dr Johann Reuchlin het am Afang vo de 1480er Johr ghürotet, aber keini Chinder übercho. Er isch dr Groossunggle vom Philipp Melanchthon gsi, won er faschd wie ä Sohn betrachdet het, bis dä sich dr Reformation zuekehrt het.

Bedütig

Am Hof vom Kurfürscht Philipp z Heidelbärg isch si Arbet gsi griechischi Autore z übersetze. Er het kei offizielle Boschde as Lehrer gha, aber er isch lang dr Middelpunkt vom Griechisch und Hebräisch Schdudium im dütsche Schbroochruum gsi. Vor ihm isch s Hebräische kuum vo Nitjude gschdudiert worde. Dank ihm isch die wüsseschaftlig Undersuechig und Übersetzig vom Tanach möglig worde. Si Iifüehrig ins Hebräische, De rudimentis hebraicis (1506) isch grundlegend bliibe für Johrzähnt. Wo dr Johann Pfefferkorn verlangt het, ass mä alli jüdische Büecher sött verbiete für dass mä d Jude denn besser chönnt bekehre, het sich dr Reuchlin drgege gwehrt und 1511 dr Augenspiegel gschriibe. D Dominikaner z Köln hai en wäge däm beschuldiget, Chetzerei z bedriibe, und im Johr 1520 isch er zwar verurdeilt worde, aber d Humanischde hai siini Meinig wiiterhi underschdützt, wie s in de Dunkelmännerbrief zum Uusdruck cho isch. Dr Reuchlin het zwar die hebräische Schrifte verdeidigt, isch aber sälber durchuus nit frei gsi vom Antisemitismus vo siiner Ziit.

Dr Reuchlin het zwar ä Griechische Grammatik gschriibe, won er bruucht het, für zum siini Schdudänte z underrichde, het se aber nie veröffentligt. Drfür het er ä baar griechischi Büechli für Afänger uusege. Dr Reuchlin het s Altgriechische wie Neugriechisch usgschbroche, so wien er s sälber glehrt gha het. Mä sait erä die Reuchlinisch Uschbroch. Anderi Humanischde hai im Erasmus si Uschbrooch vorzoge.

Dr Reuchlin isch mit em Erasmus zsämme dr wichdigschd Verdräter vom dütsche Renaissance Humanismus. Under em Iifluss vo siim Schdudiekolleg Rudolf Agricola het er dr Renaissance Platonismus vom Georg Gemistus Plethon (1355–1450), Marsilio Ficino und Pico della Mirandola in Middeleuropa verbreitet. Er het die religiösi und mystischi Grundhaltig vom Plato in dr Lehr vom Zoroaster wiiderentdeckt, aber au bim Pythagoras, in de chaldäische Orakel und in dr jüdische Kabbala (De verbo mirifico, 1494; De arte cabbalistica, 1517.) Er het neulatiinischi Gedicht gschriibe und s Schueldrama begründet. Si dramatischs Wärk isch vo dr italienische Commedia dell’arte beiiflusst gsi. Siini Satire Sergius und d Scaenica Progymnasmata si hüfig ufgfüehrt worde, d Scaenica Progymnasmata as Henno verdütscht und vom Hans Sachs 1531 zum enä Fasnachtschbiil gmacht worde.

Literatur

• Ludwig Geiger: Reuchlin, Johannes. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 28, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, S. 785–799.
• Klaus Kienzler: Johann Reuchlin. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 8, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-053-0, Sp. 77-80.
• Hans-Rüdiger Schwab: Johannes Reuchlin. Deutschlands erster Humanist. dtv, München, 1998, ISBN 3-423-12609-4
• Daniela Hacke (Hrsg.), Bernd Roeck (Hrsg.): Die Welt im Augenspiegel, Johannes Reuchlin und seine Zeit. Thorbecke, Stuttgart, 2002, ISBN 3-7995-5978-7
• Matthias Dall'Asta (Hrsg.), Gerald Dörner (Hrsg.): Johannes Reuchlins Bibliothek gestern und heute. Schätze einer Büchersammlung der Renaissance. Katalog der Ausstellung im Stadtmuseum Pforzheim, Forschungsstelle Reuchlin der Akademie Heidelberg, Heidelberg, 2007, ISBN 978-3-89735-505-7
• Markus Rafael Ackermann Der Jurist Johannes Reuchlin (1455-1522). Berlin, 1999, ISBN 3-428-09793-9
• A. Herzig, H. Schoeps (Hrsg.), Reuchlin und die Juden. Konstanz 1992, ISBN 978-3-7995-6029-0
• Max Brod: Johannes Reuchlin und sein Kampf. Eine historische Monographie. Fourier, Wiesbaden, 1965, ISBN 3-925037-40-3
• Wolfgang von Abel; Reimund Leicht: Verzeichnis der Hebraica in der Bibliothek Johannes Reuchlins. - Ostfildern: Thorbecke, 2005. - ISBN 3-7995-5979-5
• Sönke Lorenz: Johannes Reuchlin und die Universität Tübingen. In: Zeitschrift für württembergische Landesgeschichte. Bd. 68 (2009), S. 139–155.
• David H. Price: Johannes Reuchlin and the Campaign to Destroy Jewish Books. Oxford University Press, New York 2011, ISBN 978-0-19-539421-4.
• dtv-Lexikon, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1970, Band 15, S.155
• Ardikel "Reuchlin, Johannes" in Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.
• Hans-Gert Roloff: Reuchlin, Johannes. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, S. 451–453.

Weblink

 Commons: Johannes Reuchlin – Sammlig vo Multimediadateie

• Latinischi Wärch im Internet in dr Analytic Bibliography of Online Neo-Latin Texts
• Übersichtsartikel 2005 (PDF)
• Lebe vom Johannes Reuchlin
• Reuchlin-Forschigsstelle vo dr Stadt Pforze
• Offizielle Webpräsenz vom Reuchlin-Museum uf dr Internetpräsenz vo dr Stadt Pforze
• Prof. Dipl. Ing. Bernhard Hirche Architekt BDA - Museum Johannes Reuchlin